نماز آیاتمقصود از آیات، خورشید گرفتگی، ماه گرفتگی، زلزله و سایر حوادث هولناک طبیعی است که باعث ترس و وحشت اکثر مردم شود. ۱ - افکار خرافی و کسوفدر گذشته، برخی از مردم نسبت به وقوع این حوادث افکار خرافاتی داشتند؛ هنگامی که ابراهیم فرزند رسول خدا از دنیا رفت، آفتاب گرفت؛ مردم تصوّر کردند که گرفتگی خورشید در اثر وفات فرزند پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است. آن حضرت برای از بین بردن این افکار خرافاتی فرمود: ای مردم ماه و خورشید دو آیت از آیات الهی هستند که به فرمان او جریان دارند و از او اطاعت می‌کنند و برای مرگ و یا حیات کسی کسوف نمی‌کنند، هر گاه ماه یا خورشید گرفت، نماز بگذارید. ۲ - سبب نماز آیاتامام خمینی در تحریرالوسیله در بیان اسباب نماز آیات می‌فرماید: سبب این نماز (آیات) گرفتن خورشید و ماه - ولو اینکه مقداری از آن‌ها گرفته باشد - و زلزله و هر نشانه و حادثه‌ای که موجب ترس بیشتر مردم باشد، خواه آسمانی باشد - مانند باد سیاه یا سرخ یا زردی که عادی نباشد و تاریکی شدید و صیحه و صدای فروریختن آوار و آتشی که گاهی در آسمان آشکار می‌شود و غیر اینها - یا بنابر احتیاط (واجب) زمینی باشد، مانند فرورفتگی زمین و مانند آن. و آنچه موجب ترس نباشد اثری ندارد و ترسیدن عده کمی از مردم نیز (در واجب شدن نماز آیات) تاثیری ندارد. البته در گرفتن ماه و خورشید و زلزله ترسیدن شرط نیست و در مورد آن‌ها به‌هرحال نماز آیات واجب است. در گرفتگی خورشید و ماه، ظاهر آن است که معیار، صدق نام گرفتگی است؛ اگرچه این گرفتگی به علت دو سبب متعارف آن، که حائل شدن زمین و ماه است نباشد، بنابراین گرفتن ماه و خورشید به‌وسیله بعضی از ستاره‌های دیگر یا به علّت دیگری کافی است. البته اگر گرفتگی، بسیار کم باشد به‌طوری که چشم‌های متعارف مردم آن را نبیند - اگرچه بعضی از چشم‌های خارق‌العاده یا به‌واسطه ابزاری که (برای این کار) ساخته شده آن را ببینند - ظاهر آن است که چنین گرفتگی اثری ندارد (و سبب نماز آیات نمی‌شود) اگرچه این گرفتگی به جهت یکی از دو سبب متعارف آن باشد. و همچنین اگر گرفتگی آن‌ها به‌سرعت از بین برود، مانند آنکه در اثر عبور بعضی از سنگ‌های آسمانی از مقابل ماه و خورشید، چشم نور آن‌ها را نبیند و این حالت سریعاً از بین برود، این گرفتگی تاثیری ندارد (و موجب نماز آیات نمی‌شود). ۳ - زمان خواندن نماز آیاتاز وقتی که خورشید یا ماه شروع به گرفتن می‌کند، انسان باید نماز آیات را بخواند و بنابر احتیاط واجب، باید به قدری تأخیر نیندازد که شروع به بازشدن کند. موقعی که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق می‌افتد، انسان باید فورا" نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند، ادا است. ۴ - کیفیت نماز آیاتنماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد و دستور آن این است که انسان بعد از نیت، تکبیر بگوید و یک حمد و یک سوره تمام بخواند و به رکوع رود و سر از رکوع بردارد، دوباره یک حمد و یک سوره بخواند، باز به رکوع رود تا پنج مرتبه و بعد از بلند شدن از رکوع پنجم دو سجده نماید و برخیزد و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول به جا آورد و تشهد بخواند و سلام دهد. البته ممکن است انسان بعد از نیت و تکبیر و خواندن حمد، آیه‌های یک سوره را پنج قسمت کند و یک آیه یا بیشتر از آن را بخواند و به رکوع رود و سر بردارد و بدون خواندن حمد، قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به رکوع رود و همین طور تا پیش از رکوع پنجم سوره را تمام نماید. ۵ - پانویس۶ - منبع• احکام اسلامی، ص۳۳-۳۴. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رده‌های این صفحه : دیدگاه های فقهی امام خمینی
|